آلزایمر چه نشانه هایی دارد؟

نخستین علامتی که در آلزایمر جلب توجه می کند، ضعف حافظه است. آلزایمر به مرور بر مهارت های گفتاری، نوشتاری و روابط اجتماعی بیمار نیز تاثیر می گذارد و توان حل مساله، قضاوت و تصمی مگیری او را کاهش میدهد.

مهمترین نشانه های آلزایمر عبارتند از :

ضعف حافظه : این کاملا طبیعی است که هرازگاه فراموش کنید کلید خانه یا سوییچ ماشین تان را کجا گذاشته اید یا اسم فلان همکار یا دوستتان را به خاطر نیاورید اما ضعف حافظ های که در آلزایمر دیده میشود، همیشگی و پیشرونده است و هر روز بدتر از دیروز.مبتلایان به آلزایمر ممکن است سوا لهایی را که شما از آنها م یپرسید یا حرفی را که خودشان میخواهند به زبان بیاورند، بارها و بارها زیر لب تکرار کنند. آنها معمولا حر فشان را فراموش م یکنند؛ قرار ملاقا تهایشان راا ز یاد م یبرند؛ کلیدها، کتا بها و سایر وسایلشان را در جاهای اشتباه و غیرمعقول م یگذارند و اغلب یادشان نمی آید کجا. آنها اسامی دوستان و آشنایان و در بعضی موارد، حتی اسامی اعضای خانواده خود را نیز به خاطر نمی آورند و امور ساده و روزمره را فراموش میکنند.

مشکل در درک مکان و زمان : مبتلایان به آلزایمر ممکن است فراموش کنند امروز چه روزی است یا در چه ماه و چه سالی به سر میبریم. آنها گاهی به یاد نمی آورند الان کجا هستند؛ در خانه یا اداره؟ آلزایمر همچنین توان مغز را کاهش میدهد و باعث میشود درک بیمار از آنچه میبیند یا میشنود یا میخواند، مختل شود. مجموعه این عوامل هرازگاه باعث م یشوند بیمار مبتلا به آلزایمر حتی راه خانه اش را گم کند.

اختلال در گفتار و نوشتار : بیماران مبتلا به آلزایمر ممکن است بارها و بارها هنگام صحبت کردن نتوانند کلمه مورد نظرشان را به خاطر آورند و به همین خاطر، حرف شان را ناتمام بگذارند. به مرور، این اختلال گفتاری به حوزه نوشتاری هم سرایت می کند و باعث می شود آنها دچار افت مهارت های نوشتاری هم بشوند.

مشکل در تفکر و تمرکز : آلزایمر باعث بروز اختلال در روند تمرکز و تفکر، به خصوص در حوزه تفکرات انتزاعی نظیر اعداد و ارقام، می شود. بروز اشتباه درحساب و کتاب های مالی از علایم رایج این بیماری است.

اختلال در قضاوت و تصمیم گیری : آلزایمر باعث می شود قضاوت و تصمیم گیری بیمار در هنگام رانندگی، آشپزی و سایر مهار تهای ساده و روزمره، کم کم دچار مشکل شده و هر روز این مشکلات بیشتر شود.

مشکل در پرداختن به امور شخصی : کارهای شخصی ساده و روزمره، به خصوص آن کارهایی که انجام شان نیازمند گذراندن چند مرحله منظم است (مانند پختن یک غذا یا شستن یک لباس ) ، کم کم به اموری دشوار و چالش برانگیز تبدیل می شوند و در مراحل پیشرفته بیماری ممکن است بیمار حتی به خاطر نیاورد چگونه حمام می کرده یا لباس می پوشیده است.

اختلال در رفتار و شخصیت: در مراحل متوسط و شدید آلزایمر، رفتار، گفتار و احساسات و عواطف بیمار تغییر می یابد و او را به سمت افسردگی، اضطراب، بدبینی، لجاجت، زودرنجی و پرخاشگری میکشاند.

چرا آلزایمر میگیریم؟

آلزایمر به علت مجموع های از عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی که در طول زمان بر مغز فرد اثر گذاشته و باعث تخریب سلو لهای مغزی می شود ایجاد میگردد.

رابطه آلزایمر، ژنتیک و جنسیت

هرچند رابطه بین آلزایمر و ژنتیک به طور کامل شناخته نشده است، اما دانشمندان تغییردر برخی از ژنهایی که از والدین به ارث رسیده اند را مسوول این بیماری میدانند. البته این عامل در موارد بسیار نادری مسوول ایجاد بیماری است(کمتر از 5 درصد آلزایمر!).از نظر جنسیت نیز باید گفت که زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیمار یاند.

دلیل اصلی این پدیده را باید در طول عمر بیشتر زنان نسبت به مردان جستجو کرد؛چراکه بر مبنای آمارهای جهانی، طول عمر زنان، به طور متوسط، 7 سال بیشتر از طول عمر مردان است.

رابطه آلزایمر و سبک زندگی

تاکنون هیچ عاملی در سبک زندگی شناخته نشده که قادر باشد احتمال ابتلا به این بیماری را به طور صددرصدی کاهش دهد. با این حال، برخی شواهد حاکی از آن است که همان عوامل خطرساز بیمار یهای قلبی (کم تحرکی، سیگار، فشار خون بالا، چربی خون بالا و دیابت) می توانند زمینه ساز بروز و پیشرفت بیماری آلزایمر باشند. مطالعات نشان داده اند که اشتغال ذهنی مادا مالعمر به یادگیری و فعال بودن در حوزه ارتباطات اجتماعی، احتمال بروز آلزایمر را کاهش م یدهد. تحصیلات عالیه، مشاغل پرماجرا، ارتباطات فعال اجتماعی، مطالعه و موسیقی، مراقبت از کودکان و مراقبت از حیوانات خانگی نیز در کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر نقش دارند. یک تئوری رایج برای توجیه این مساله آن است که درگیری مغز با چنین اشتغالاتی سبب میشود ارتباطات بین سلو لهای مغزی تحکیم و تکثیر شوند و این عامل قادر است سلو لهای مغزی را در برابر تغییرات بیماری آلزایمر، تا حدودی، بیمه کند.

آلزایمر چه عوارضی دارد؟

بیمار مبتلا به آلزایمر ممکن است نتواند:

• دردش را (مثلا در مطب دندانپزشکی) اظهار کند.
• علایم مربوط به این بیماری یا سایر بیمار یهایش را برای پزشک یا دیگران توضیح دهد.
• دوره درمانش را به خوبی بگذراند و به توصیه های طبی پزشکش عمل کند.
• عوارض داروهای مصرفی اش را درک و بیان کند.

همچنین، با پیشرفت آلزایمر، این بیماری بر عملکردهای بدن (از قبیل غذا خوردن، حفظ تعادل، کنترل ادرار و مدفوع) نیز تاثیر میگذارد و این تغییرات نیز،به نوبه خود، میتوانند زمینه ساز بروز عفونتهای دیگر(عفونت ریه به دلیل بروز آسپیراسیون مواد غذایی) وعوارض دیگر (مانند زمین خوردگیهای مکرر و به دنبال آن، شکستگی استخوانها و ضربه مغزی) باشند.

با آلزایمر در مطب پزشک

اینکه در شروع بیمار یتان به پزشک عمومی مراجعه کنید یا روا نپزشک یا نورولوژیست یا اینکه به جای مراجعه به پزشک، مشکلتان را با یکی از اعضای خانواده تان در میان بگذارید، یک مساله شخصی است اما از جایی به بعد، مراجعه به پزشک برای آغاز سریع روند تشخیص و درمان بیماری، اجتناب ناپذیر است. به هر حال، پیش از مراجعه به پزشک، بهتر است موارد زیر را در نظر داشته باشید تا آنها را با پزشک تان در میان بگذارید:

• با محدودیت های احتمالی آشنا شوید : از پزشکتان بپرسید آیا برای انجام آزمایش هایتان ناشتا بودن ضروری است یا نه. بپرسید که چه نوع آزمایش هایی برای تشخیص دقیق مشکلتان مورد نیاز است.
• علایم بیماریتان را بنویسید : پزشکان برای تشخیص دقیق بیماری آلزایمر به جزییات شرح حال شما نیاز دارند.از آنچه خودتان خیال میکنید باعث ضعف حافظه تان شده، حرف بزنید. از فراموشکاریهای رایجتان یادداشت بردارید تا هنگام ملاقات با پزشک، آنها را به زبان بیاورید. سعی کنید به خاطر بیاورید که مشکلتان دقیقا از کی شروع شده و این زمان را نیز یادداشت کنید و با پزشکتان در میان بگذارید.
• تنها دکتر نروید : حضور یکی از اعضای خانواده یا یکی از دوستان و آشنایان نزدیکتان سرنخهای خوبی از شرح حال شما به پزشکتان میدهد که ممکن است خود شما به خاطر نیاورید. سعی کنید در اولین ویزیت یکی از این افراد را همراه خودتان به مطب دکتر ببرید.

• فهرستی از داروهای مصرف یتان تهیه کنید : تمام داروهای مصرفی از جمله داروهای غیرنسخه ای و گیاهی که مصرف میکنید و نام و دوز مصرفی آنها را یادداشت کنید و برگه یادداش تتان را به پزش کتان بدهید تا در جریان جزییات درمان هایتان قرار بگیرد.

• سوالهایتان را بنویسید : فهرستی از سوا لهای مهم و موردنظرتان را یادداشت کنید تا در برخورد با پزشک تان، از او بپرسید و جواب بخواهید؛ سوا لهایی از این قبیل که: آیا من آدم فراموش کاری هستم یا دچار ضعف حافظه شده ام؟ آیا اینها علایم بیماری آلزایمر است؟ چه آزمایشهایی باید بدهم تا بیماری ام معلوم شود؟ متخصصان کدام رشته های پزشکی میتوانند به درمانم کمک کنند؟ آیا بیمه هزینه های درمانی ام را تقبل میکند؟ اگر تشخیص شما آلزایمر است، من باید دقیقا چه کار کنم تا مانع پیشرفت این بیماری شوم؟ مراحل درمانی این بیماری چیست؟ آیا آلزایمر روی بیمار یهای دیگرم هم تاثیری میگذارد؟ آیا پرهیز غذایی خاصی را باید رعایت کنم؟

نحوه تشخیص آلزایمر

متاسفانه هنوز هیچ آزمایشی اختصاصی برای تشخیص قطعی آلزایمر نداریم. تنها راه تشخیص قطعی بیماری آلزایمر بیوپسی مغز بیمار است که تنها پس از مرگ بیمار امکانپذیر است. با این حال، شرح حال بیمار در بیشتر موارد به تشخیص صحیح می انجامد اما برای اینکه پزشک بتواند دریابد ضعف حافظه شما ناشی ازآلزایمر است یا چیز دیگر، معاینه ها و آزمایش های زیر نیز میتوانند کم کننده باشند :

• شرح حال و معاینه بالینی: معاینه بالینی در بیماران مشکوک به آلزایمر عمدتا یک معاینه عصبی است؛ معاینه ای مشتمل بر سنجش رفلکس ها، سنجش تون عضلانی، سنجش میزان توانایی بیمار در نشستن و برخاستن و مشاهده طرز ایستادن و راه رفتناو و معاینه حسی و حرکتی و تعادلی. تشخیص بیماری آلزایمر عمدتا بالینی و مبتنی بر گرفتن شرح حال است. اخذ شرح حال بیمار مبتلا به آلزایمر، دقیق، جزءنگر و وقت گیر است که اغلب چند پرسشنامه را در بر میگیرد. پزشک ممکن است برای تکمیل معاینه اش از بیمار بپرسد: «امروز چه روزی است؟ » یا «اینجا کجاست؟ » یا از بیمار بخواهد که از صفر تا 100 را برعکس بشمارد و در صورت لزوم از تست های تکمیلی تخصصی آلزایمر استفاده کنند. نوع پاسخ های بیمار به این پرسشها تعیین میکند میزان آسیب مغزی او در چه حدی است. علایم بیماری افسردگی م یتواند بسیار شبیه علایم مراحل آغازین بیماری آلزایمر باشد. بنابراین دادن اطلاعات دقیق به منظور اخذ شرح حال مناسب توسط پزشک به افتراق بین این دو بیماری کمک شایانی میکند.

• تستهای آزمایشگاهی:ب زر گترین کمکی که از تستهای آزمایشگاهی برمی آید،ا ین است که نتیجه شان نشان میدهد ضعف حافظه بیمار، ناشی از بیمار یهای ارگانیک(مانند اختلالات تیروئیدی و یا کمبودهای ویتامینی یا اختلال سطح املاح در خون) نیست و باید به تشخیص های دیگر فکر کرد.
• تصویربرداری از مغز: در صورت صلاح دید پزشک سی تی اسکن و ام آر آی انجام میشود که در آنها تغییراتی که در بافت مغز رخ داده، آشکار میشود و به این ترتیب، پزشک میتواند به تشخیص بهتری از بیماری دست یابد. نشانه هایی که در تصویربرداری های مغزی آلزایمر دیده میشوند، در برخی موارد، با نشان ههای ضربه مغزی و سکته مغزی همپوشانی دارند و اینجاست که پزشک باید این نشانه های تصویری را با شرح حال بیمار، کنار هم بگذارد و از برآیند آنها به تشخیص صحیح برسد.

پت اسکن نیز یکی دیگر از تکنیک های تصویربرداری است که در موارد به خصوصی که طبق صلاحدید پزشک انجام میگیرد در آن، یک نشانگر رادیواکتیو در ورید بیمار تزریق میشود و سپس عکسبرداری انجام م یشود تا معلوم شود که نشانگر مورد نظر به کدام منطقه از مناطق مغز بیمار نفوذ کرده و کدام مناطق مغز همچنان نفوذناپذیر باقی مانده و احتمالا دچار اختلال شده است.