بیماری آسم چیست و چگونه درمان میشود؟
آسم چیست؟
- آسم یک بیماری مزمن التهابی است که راه های هوایی در ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد
- در این بیماری راه های هوایی در ریه ها باریک متورم می شود و تنفس را دشوار می کند و ممکن است مخاط اضافی تولید کند.
- این بیماری در اخر باعث عود های متناوب علایم اسم می شود که در ادامه گفته می شود.
- آسم در هر سنی می تواند شروع شود و شایع ترین بیماری مزمن دوران کودکی است.
- بعضی عوامل خطرزا برای اسم وجود دارند:
- الرژی
- تماس مزمن بامحرک های راه های هوایی یا الرژن ها {گرده گیاهان-گرد و غبار-حیوانات خانگی}
چه عواملی باعث تحریک حملات اسم می شود؟
* شایع ترین آغاز کننده های علایم آسم عبارتند از:
فهرست محتوا
Toggle* گرده گیاهان
* سرما و گرما
* بوها ی شدید
* سیگار
* عطر
* ورزش
* استرس
* دارو ها
انواع آسم
- 1 – آسم الرژیک: مواد ایجاد کننده آلرژی {آلرژن} باعث ایجاد این نوع از آسم می شوند
- 2- آسم غیر آلرژیک : مواد تحریک کننده موجود در هوا که ارتباطی با بروز آلرژی ندارند باعث ایجاد این نوع آسم می شوند {مثل سوزاندن چوب یا دود سیگار یا عطر ها و…}
- 3- آسم شغلی : آسم شغلی نوعی آسم است که در اثر عوامل موجود در محیط کار بروز می کند {مانند رنگ ها یا گاز ها یا لاتکس و یا پروتئین های حیوانی}
- 4- آسم ناشی از آسپرین: این نوع از آسم با مصرف آسپرین یا داروهایی که دارای مواد شبه آسپرین هستند بروز می کند داروهایی از قبیل ناپروکسن یا ایبوپروفن که در این نوع از بیماران معملا پولیپ بینی نیز مشاهده می شود
- 5- آسم قلبی : عارضه ای است که معمولا با نارسایی های قلبی بروز می کند و علائمی شبه آسم معمولی دارد
- 6- آسم شبانه : این نوع از آسم معملا در شب بروز می کند. محرک هایی که در شب باعث بروز ان می شوند عبارتند از : سوزش سر دل- غبار – تغییر چرخه طبیعی خواب بدن – استشمام موی حیوانات خانگی
افرادی که به این بیماری دچار می شوند چه زمینه ای دارند و چه عواملی موثر در ابتلا به بیماری است؟
* ژنتیک افراد
* آلرژی که پیوند قوی بین آسم و آلرژی وجود دارد
* سیگار کشیدن:دود سیگار باعث افزایش خطر ابتلا به آسم و سایر بیماری های تنفسی می شود
* فاکتور های محیطی: الودگی هوا- هوای مه الود- تغییرات اب و هوا – هوای سرد – رطوبت زیاد
* چاقی
* بارداری : اگر مادر بارداری سیگار و سایر مواد مخدر را مصرف کند ممکن است نوزاد در رحم کمتر رشد کند و مستعد بیماری های تنفسی از جمله اسم می شود
* بیماری های تنفسی همانند انفلونزا یا ذات الریه
*سابقه عفونت های ویروسی :در دوران کودکی بیشتر مستعد ابتلا به آسم هستند.
علائم آسم چیست؟چطور بفهمیم آسم داریم؟
شایع ترین علایم آسم عبارتند از :
* سرفه {خلط دار یا بدون خلط}
* تنگی نفس
* خس خس کردن سینه { که در ابتدا در طول بازدم است ولی در ادامه امکان دارد در دم نیز دیده شود}
* حمله ها اسمی معمولا در شب و یا اول صبح مشاهده می شوند
* برای بازدم زمان طولانی تری طی می شود و بازدمی سخت و با تقلا دارند
برخی علایم وجود دارند که شیوع دکمتری دارند :
– تعریق
– افزایش ضربان قلب
– کبودی که به علت کاهش اکسیژن رسانی به دنبال سرفه های شدید رخ می دهد
عوارض و مشکلات بیماری آسم
* از عوارض بیماری آسم می توان به : اتلکتازی { روی هم خوابیدن ریه ها} و پنومونی {ذاتت الریه یا همان سینه پهلو } اشاره کرد
* در حملات آسم شدید به علت انسداد راه های هوایی و کم ابی بدن به دنبال تعریق بیش از حد عادی کاهش اکسیژن رسانی بدن رخ می دهد که مشکل بسیار جدی می باشد و ممکن است به خفگی و مرگ بینجامد
* عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهایی که در روند درمان اسم استفاده می شوند
* باریک شدن دایمی لوله ها و راه های هوایی بیماران مبتلا به اسم که باعث کاهش ورود هوای بهینه به ریه ها و تنگی نفس دایمی می شود
* تاثیر سوء اسم بر زندگی و خواب و شغل و … بیماران
تشخیص های پرستاری برای بیماری آسم
* الگوی غیر موثر تنفسی در ارتباط با تنگی نفس و باریک شدن مجاری هوایی
* عدم پاکسازی موثر راه های هوایی از ترشحات و الودگی ها
* اختلال در تبادلات گازی و دریافت اکسیژن و دفع دی اکسید کربن {گاز های ضروری و مضر بدن برای حیات}
* درد قفسه سینه به علت اسیب به مجاری تنفسی
* احتمال افزایش درجه حرارت بدن به دنبال کاهش اب بدن به دلیل تعریق بیش از حد
* اختلال در برقراری کلامی با دیگران به دنبال سرفه های مکرر و شدید و ترس از صحبت کردن به علت تحریک مکانیسم سرفه
*عدم تحمل فعالیت
*خستگی
*کمبود اطلاعات از اسم و عوارض ان و روش های پیشگیری از حملات اسمی و…
ناتوانی در مراقبت از خود
* اختلال در الگوی خواب به علت سرفه و تنگی نفس که بیشتر در شب ها این اتفاق می افتد
* ترس از خفگی
*نداشتن اطلاعات کافی در مورد کنترل محرک های محیطی
اقدامات دارویی در آسم
- در این بیماران ممکن است درمانی فوری نیاز باشد چرا که تنگی نفس مداوم و پیش رونده موجب افزایش اظطراب و تشدید وضعیت بیماران می شود
- دو نوع دسته دارویی در آسم وجود دارد:1-داروهای تسکین سریع برای درمان فوری علائم آسم 2- داروهای طولانی الاثربرای دستیابی و کنترل آسم مقاوم
- داروهای تسکین سریع
- برای تسکین علائم حاد و پیشگیری از آسم ناشی از ورزش از داروهای {آلبترول-پروونتیل-ونتولین-لوالبترول –پیربوترول} برای شل کردن عضلات تنفسی بیمار به کار می رود تا بتواند به راحتی تنفس کند
- برای بیمارنی که داروهای بالا را تحمل نمی کنند از داروهایی نظیر ایپراتروبیوم{آتروونت} و …. استفاده می کنند
- داروهای کنترلی طولانی الاثر
- این دسته از داروها برای درمان مداوم و کاهش اثرات طولانی مدت این بیماری به کار می روند
- داروهای این دسته عبارتند از :
- کرومولین سدیم{کرولوم-کروم نازال} – ندو کرومیل {آلوکریل-تیلاد} این ها داروهایی هستند که در درمان التهاب خفیف تا متوسط برای درمان آسم و تثبیت برخی سلول های تنفسی به کار می روند
- تئوفیلین {این دسته از داروها برای پیشگیری از آسم شبانه موثرند}
- سالمترول
- فورمترول
- مونتدوکاست
- زیلوتون
- زافیرولوکاست
- سالبوتامول
درمان های خانگی آسم و تنگی نفس
- -ورزش و بهبودی آسم
- – درمان گیاهی تنگی نفس عصبی
- – کنترل وزن و فشار خون و بهبود آسم
- – استفاده از حمام بخار وبهبود آسم
- – مصرف عسل و تاثیر بر آسم
- – مصرف سیر و درمان آسم
- – مصرف زردچوبه و درمان آسم
- مصرف کافئین و درمان آسم
- – درمان بخار اکالیپتوس و آسم
- روش های خانگی درمان سریع آسم درخانه:
- دراز نکشید
- صاف بنشینید و عضلات گردن و شانه ها را ازاد کرده و تا جای ممکن ارامش خود را حفظ کنید
- اسپری استنشاقی خود را همیشه با خود بهمراه داشته باشید
- هر 30-60 ثانیه یکبار از اسپری استفاده کنید
- در هنگام دم و باز دم دست های خود را رئی شکم قرار دهید{بازدم باید طولانی تر از دم باشد}
- کلیه مواد خوراکی و عوامل موثر بر تشدید حملات آسمی خود را یادداشت کنید و در صورت نیاز حتما به پزشک معالج مراجعه کنید
در چه مواقعی باید به پزشک مراجعه کرد؟
به چه پزشکی باید مراجعه کرد؟
- -اگر مرتبا سرفه می کنید و خس خس سینه دارید که این علائم بیشتر از چند روز طول کشیده باشد
- -اگر بنظر می رسد که داروهای شما بر روی شما اثر ندارد یا فکر می کنید که باید از داروی بیشتری استفاده کنید به پزشک برای معاینه دوباره مراجعه کنید
- -بدتر شدن علائم آسم شما
- -تنگی نفس در هنگام انجام حداقل فعالیت بدنی
- در پاسخ به اینکه ایا آسم بیماری خطرناکی است باید گفت که بله….
- درصورتی که به موقع توسط پزشک فوق تخصص ریه یا متحصص آسم و آلرژی درمان نشود این بیماری می تواند بسیار خطرناک باشد.
اقدامات پرستاری در بیماری آسم
- فعالیت پرستاران و کادر درمان در بهبودی پیشگیری و ارتقا سلامت بیماران بسیار موثر است
- تمرکز اصلی پرستار روی بررسی فعال راه هوایی و پاسخ بیمار به درمان است
- حفظ ارامش بیمار و خانواده ایشان
- پایش و کنترل علائم آسم و وضعیت تنفسی بیماران به طور مرتب و روزانه{برای مثال بررسی صداهای تنفسی – پالس اکسیمتری – علائم حیاتی }
- چک داروهای مصرفی بیماران
- در صورت نیاز به تهویه مصنوعی از لوله گذاری راه های هوایی استفاده کنید
- تشویق بیمار برای ذخیره انرژی خود
- بررسی کردن وضعیت پوست بیمار از لحاظ کم ابی بدن و در صورت کم ابی بدن برای پاکسازی بهتر مجاری و همچنین خلط زایی باید اب بدن را تامین کنید
اموزش مراقبت از خود بیماران مبتلا به آسم
- اموزش نحوه صحیح مصرف داروها از لحاظ دوز دارویی و زمان مصرف ان ها
- اموزش نحوه پیشگیری و اجتناب از قرار گیری در برابر محرک های سیستم تنفسی و عواملی که باعث حملات اسمی می شوند
- اجتناب از مصرف مواد غذایی که بیمار به ان ها حساسیت دارد
- نحوه صحیح تنفس در مواقع حمله آسمی
- اموزش روش صحیح خواب و فعالیت های روزانه برای جلوگیری از بروز حملات آسمی
ارزیابی بیماران مبالا به آسم
- بررسی بیمار:
- درجه تنگی نفس
- توانایی صحبت کردن
- وضعیت کلی بیمار
- سطح هشیاری بیمار یا عملکردهای شناختی بیمار
- تعداد تنفس
- بررسی ازمایشگاهی و عملکرد ریوی با روش های مربوطه
نویسنده : علی اصغر ابراهیمی