سرطان مری چیست؟ علائم،تشخیص و راه های درمان(جدیدترین مقالات 2023)
سرطان مری چیست؟
سرطان مری زمانی ایجاد میشود که تومور بدخیمی در دیواره ی مری ایجاد شود.رشد این تومور میتواند بر بافت های عمقی و ماهیچه های مری تاثیر بگذارد.تومور میتواند در هر نقطه از بافت مری ایجاد شود.
انواع سرطان مری
۱) سرطان مری از نوع سنگفرشی:
در این نوع ،سرطان از سلول های نازک و مسطح در پوشش مری شروع می شود. این سرطان اغلب در بالا یا وسط مری ظاهر میشود، اما میتواند در هر قسمت دیگری از مری هم ظاهر شود.
۲)سرطان غدد مری:
زمانی رخ میدهد که سرطان در سلول های غده ای مری که مسئول تولید مایعات مخاط مانند هستند، شروع میشود .این نوع سرطان بیشتر در قسمت تحتانی مری شایع است.
چه افرادی مستعد سرطان مری می باشند؟
- جنس : مردان سه برابر زنان
- نژاد : سیاه پوستان آمریکا ۲ برابرسفیدپوستان.
- سن : میزان شیوع سرطان مری با افزایش سن زیاد شده و در سن ۷۰-۸۰ سالگی به حداکثر میزان آن می‌رسد.تقریبا ۸۰درصد افراد مبتلا بین ۵۵تا۸۵سال سن دارند. در افراد زیر ۴۰سال امکان ابتلا کمتر از یک مورد در هر ۱۰۰,۰۰۰ نفر است.
- محل جغرافیایی : شیوع بالا در چین و شمال ایران
- تحریکات مزمن مری
- استفاده از الکل و تنباکو
- ریفلاکس های معده به مری
- چاقی
- مری بارت : برگشت شیره ی معده به قسمت تحتانی مری در دراز مدت.برخی افراد احساس سوزش سردل دارند و برخی ندارند.
- رژیم غذایی: مصرف کم میوه و سبزی که منابع اصلی مواد معدنی و ویتامین ها به ویژه ویتامین های A و C
- مصرف مایعات بسیار داغ
- خطرات شغلی قرار گرفتن در معرض پرکلرواتیلین که حلالی برای خشک شویی ها است ممکن از خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد.کارگران خشک شویی ها بیشتر ممکن است مبتلا شوند همچنین قرارگیری در معرض بسیاری از دود ها و گازهای شیمیایی دیگر ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان مری شود.
- خوردن مایعات قلیایی
- ویروس پاپیلوم انسانی یا اچ پی وی: در مناطقی از جهان مانند آسیا و جنوب آفریقا که خطر ابتلای افراد به سرطان مری بالاست ، عفونت با ویروس پاپیلوم انسانی شانس ابتلا به سرطان مری از نوع سنگفرشی را افزایش خواهد داد.این ویروس باعث تغییر بافتی در رشته های صوتی ،دهان ،دست ها،پاها و اندام های جنسی خواهد شد.
- آشالازی: در این بیماری اسفنکتر تحتانی مری برای عبور غذا و مایعات به طرف ماده مناسب نیست.علت این بیماری احتمالاً نقصی در سلول های عصبی قسمت تحتانی مری است که مانع از باز شدن اسفنکتر تحتانی مری شده و بلعیدن را دشوار می سازد.در قسمت بالای این ناحیه ی باریک ، مری گشاد شده و غذا را در خود نگه می دارد.دلیل افزایش خطر سرطان ناشی از بیماری آشالازی واضح نیست اما تقریباً ۶ درصد از این بیماران در معرض ابتلا به سرطان مری قرار دارند.
- تازی لوریس: این بیماری نادر و ارثی است که سبب رشد بی رویه ی لایه ی فوقانی پوست روی کف دست ها و کف پاها می شود.جهش زنی بر روی کروموزوم 17 احتمالا مسئول ایجاد این بیماری و برخی سرطان های مری است.
- پرده های مری: این بیرون زدگی غیر عادی بافت مری میتواند باعث اختلال در بلع شود این حالت گاهی در افراد مبتلا به کم خونی و اختلالات زبان ،ناخن ، طحال و سایر اندام ها دیده می شود.از این مجموعه حالات غیر طبیعی عموما تحت عنوان سندرم پلامر ویتسون یا سندروم پترسون –کلی یاد میشود.
- تیلوسیس: در آن پوست در کف دست و کف پا ضخیم میشود.
علائم سرطان مری
۱) دیس فاژی (اختلال در بلع ): در ابتدا برای غذاهای جامد و در نهایت برای مایعات نیز بوجود می آید.
۲) احساس پری و وجود توده در گلو و بلع درد ناک وجود دارد.
۳) درد در ناحیه ی زیر استرنوم ،رگورژیتاسون غذای هضم نشده با تنفس متعفن و در نهایت سکسه رخ میدهد.
۴) خونریزی ، کاهش وزن پیش رونده و مداوم و شدید در ارتباط با گرسنگی رخ میدهد.
۵) گرفتگی صدا،ذات الریه (پنومونی)، افزایش میزان کلسیم خون.
آزمایش‌های لازم برای تشخیص سرطان مری
- بلع باریم: در آزمایش بلع باریم به بیمار محلولی حاوی باریم خورانده میشود ، باریم به علت خاصیت خود باعث میشود که مری در تصاویر رادیولوژی واضح تر دیده شود.
- ازوفاگوسکوپی: با انجام روش تشخیصی ازوفاگوسکوپی پزشک قادر خواهد بود که با استفاده از یک لوله ی نازک که به سر آن چراغ و دوربین متصل شده و آندوسکوپ نام دارد قسمت داخلی مری را مشاهده کند. این لوله به منظور بررسی داخل مری از دهان داخل شده و بعد از گذشتن از گلو به داخل مری خواهد رسید.در طی این فرایند بیمار بیهوش خواهد شد.از این روش برای رفع گرفتگی و انسداد مری هم استفاده میشود.برای رفع انسداد مری یک بالن توسط آندوسکوپ به داخل بدن فرستاده خواهد شد.از این روش که برای مشاهده ی قسمت بالایی معده استفاده می شود آندوسکوپی فوقانی گفته میشود.
- نمونه برداری:در طول ازوفاگوسکوپی پزشک ممکن است مقدار کمی از بافت مری راهم خارج کند ، بافت خارج شده به دقت زیر میکروسکوپ بررسی میشود تا سلول های سرطای احتمالی شناسایی شود.
- سونوگرافی آندوسکوپی مری:در این روش از امواج صوتی برای تولید تصاویر درون بدن استفاده خواهد شد.
- سی تی اسکن: برای ارزیابی وسعت انتشار تومور سرطانی در سینه ی فرد بیمار این روش تشخیصی انجام میشود.
مشکلات بیماری سرطان مری چیست؟
پیشرفت این سرطان میتواند باعث بروز عوارض زیر شود:
الف) درد
ب) انسداد مری: این بیماری باعث می شود که عبور غذا و مایعات از مری دشوار شود.
ج) خونریزی در مری: این عارضه خیلی به ندرت در فرد بوجود می آید ،اما در بعضی موارد می تواند بسیار شدید و خطرناک باشد.
اقدامات درمانی سرطان مری چیست؟
الف) درمان سرطان مری درصورتیکه سرطان در مراحل اولیه باشد کاملاً امکان پذیر است در مراحل تاخیری هدف درمان تسکینی خواهد بود.هر بیمار در مسیری سوق داده میشود که برایش بهترین نتیجه حاصل شود.
ب) جراحی، پرتو درمانی ،شیمی درمانی یا ترکیبی از این روش ها ممکن است بر حسب وسعت ضایعه و بیماری ایجاد شود.
ج) درمان تسکینی در جهت حفظ باز بودن مجرای مری: اتساع مری ، درمان با لیزر، رادیوتراپی و شیمی درمانی انجام می شود.
د) ازوفاگکتومی از راه سینه یا شکم
تشخیص های پرستاری در سرطان مری :
۱) تغذیه نامتعادل کمتر از نیاز های بدنی در ارتباط با سختی در عمل بلع
۲) خطر بروز آسپیراسیون در ارتباط با بلع دشوار و یا تغذیه از طریف لوله.
۳) درد در ارتباط با بلع دشوار و سخت
۴) کمبود آگاهی در مورد سرطان مری ، مطالعات تشخیصی ، درمان و بازتوانی.
اقدامات پرستاری در سرطان مری
۱) مشاهده ی دقیق بیمار برای یافتن رگورژیتاسیون ، دیس پنه و آسپیراسیون بعد از جراحی
۲) کنترل علائم عفونت یا نشت از محل آناستوموز و کنترل درجه حرارت
۳) آماده ساخن بیمار برای جراحی: به بیمار در مورد ابزاری که بعد از عمل استفاده خواهد شد (مثل درناژ قفسه سینه،ساکشن بینی معدی،درمان با مایعات وریدی و لوله گذاری معدی) آموزش دهید.
۴) مراقبت از بیمار بعد از عمل جراحی: به منظور کاهش خطر آسپیراسیون و پیشگیری از ریفلاکس ترشحات معده بیمار را در وضعیت نیمه نشسته قرار داده و بعد از پوزیشن بیمار را به حالت نشسته درآورید. برای بیمار در مورد ساکشن از راه دهان توضیح دهید.
۵) در صورت انجام پیوند محل پیوند را در ۱۲ساعت اول ، هر ساعت بررسی نمایید و رنگ محل پیوند را بررسی نموده و از سونوگرافی دالپر به منظور یافتن نبض در محل اندام های بدن استفاده نمایید.
هشدار پرستاری: درصورتیکه آناستوموز انجام شده و یا پروتز داخلی قرار داده شده است لوله بینی معدی را دستکاری نکنید و بعد از جراحی فوراً محل سوند را علامت گذاری کنید و درصورتیکه سوند خارج شد فوراً پزشک را در جریان قرار دهید.
۶) در بیمار را برای شرکت در برنامه های افزایش وزن برپایه رژیم پر پروتئین و پرکالری به شکل مایع یا نیمه جامد به صورت وعده های زیاد وحجم کم راهنمایی کنید.
۷) درصورت لزوم تغذیه وریدی را شروع و کنترل نمایید
۸) به صورت مداوم سطوح تغذیه ی بیمار را کنترل کنید.
۹ ) بعد از شروع تغذیه،بیمار را به نوشیدنی جرعه های کوچک آب و وعده های کوچک غذایی تشویش نمایید .
۱۰) خانواده را نیز درگیر قضایا کنید. ممکن است غذایی که در منزل طبخ شده ترجیح داده شود.
۱۱) برای فشار های وارد شده به معده،حتما آنتی اسید تجویز نمایید.ترکیبات مایع احتمالا راحت تر تحمل میشوند.
۱۲) زمانیکه تغذیه و درمان غذا به حد کفایت رسید تغذیه وریدی را قطع نمایید.بیمار را ملزم نمایید که آرام غذا بخورد وغذا را به خوبی بجود.
۱۳) تقریبا ۲ساعت بعد از هر وعده ی غذایی بیمار را در حالت قائم قرار دهید تا به حرکت غذا کمک کنید.
۱۴) درصورتیکه بیمار دچار آبریزش از دهان است یک تکه گاز کوچک را در گوشه دهان بیمار قرار دهید تا ترشحات را جمع کند و در صورت نیاز ساکشن ترشحات را انجام دهید.
۱۵) بیمار را از نظر آسپیراسیون ترشحات به درخت تراکئوبرونشیال بررسی کنید.(خطر پنومونی)
ارزیابی بیمار مبتلا به سرطان مری
برآیند مورد انتظار از بیمار:
۱) دریافت غذای کافی را تقویت نمایید.
۲) آسپیره نکند و مبتلا به پنومونی نشود.
۳) از درد رهایی یافته و قادر به کنترل درد در سطوح قابل تحمل باشد.
۴) اطلاعات خود را در حالات مختلف مری و درمان ها و پیش آگاهی و پیشرفت بیماری افزایش دهد.
آموزش خود مراقبتی به بیمار
- ۱) به بیمار کمک کنید تا با مشکلات جسمی و روانی خود مقابله کند و پیگیری های لازم را انجام دهید.
- ۲) درصورت نیاز از وسایل اختصاصی استفاده کرده و به بیمار و خانواده اش درباره استفاده از آن ها آموزش دهید.
- ۳) به بیمار درباره ی رژیم غذایی ،داروهای تجویز شده و فعالیت های بدنی آموزش دهید.
- ۴) به بیمار درباره ی نیازمندیهای تغذیه ای آموزش داده و کفایت تغذیه ای او را اندازه گیری کنید.
- ۵)به بیماران سالمند و ناتوان آموزش و کمک های لازم را در مورد نحوه ی تخصیص انرژی برای فعالیت های مهم در عین اجرای محدودیت ها ارائه نمایید.
- ۶) بیمار و خانواده را با نحوه آماده سازی وعده های غذایی و حفظ تغذیه نرمال ( شش وعده ی غذایی کم حجم ) آشنا کنید .
- ۷)به بیمار و خانواده ی او در مورد هشدار بودن نسبت به علائم بروز عوارض آموزش دهید.
- ۸) به بیمار برای اجرای درست دستورات دارویی کمک نمایید تا بتواند به موقع فعالیت های روزانه خود را به بهترین صورت ممکن به اجرا درآورد.
- ۹) بیمار را در مورد چگونگی اداره ابزار و درمان ها آشنا نمایید.
- ۱۰) به بیمار در مورد چگونگی دستیابی به راحتی و آسایش آموزش دهید و او را در مورد چگونگی کسب حمایت های جسمی و عاطفی مورد نیاز راهنمایی کنید
- ۱۱) درصورت لزوم بیمار را به سیستم مراقبت در منزل ارجاع دهید.