با 14 علامت مهم سرطان خون و مهم ترین عوامل ایجاد کننده آن آشنا شوید!
لوسمی یا سرطان خون چیست ؟
لوسمی نوعی سرطان خون است که در اثر افزایش تعداد گلبول های سفید در بدن ایجاد می شود.
این گلبول های سفید سلول های قرمز خون و پلاکت هایی را که بدن برای سالم بودن لازم دارد را دچار مشکل میکند .
گلبولهای سفید اضافی عملکرد طبیعی خود را ندارند.
خون دارای سه نوع سلول است: گلبول های سفید خون که با عفونت مبارزه می کنند ، گلبول های قرمز خون که اکسیژن دارند و پلاکت هایی که به لخته شدن خون کمک می کنند. هر روز مغز استخوان میلیاردها سلول خون جدید ایجاد می کند و بیشتر آنها گلبول های قرمز هستند. هنگامی که مبتلا به لوسمی هستید ، بدن بیشتر از حد لازم سلول های سفید ایجاد می کند. این سلول های لوسمی نمی توانند با روشی که گلبول های سفید طبیعی با عفونت مقابله می کنند، مبارزه کنند. و از آنجا که تعداد زیادی از آنها وجود دارد ، آنها شروع به تحت تأثیر قرار دادن کارکرد اعضای بدن می کنند.
با گذشت زمان ، ممکن است گلبول های قرمز کافی برای تأمین اکسیژن ، پلاکت های کافی برای لخته شدن خون و یا گلبول های سفید طبیعی کافی برای مقابله با عفونت نداشته
باشید.
سرطان خون چه انواعی دارد ؟
لوسمی با توجه به سرعت رشد و وخیم تر شدن گروه بندی می شود و این که با کدام نوع سلول خونی درگیر می شوید.
گروه اول، با توجه به این که این نوع سرطان چقدر سریع توسعه می یابد، به لوسمی حاد و مزمن تقسیم می شود. لوسمی حاد هنگامی اتفاق می افتد که بیشتر سلول های خون غیر طبیعی بالغ نمی شوند و نمی توانند عملکردهای عادی خود را انجام دهند.
این نوع سرطان خون خیلی سریع می تواند بد تر شود. لوسمی مزمن هنگامی اتفاق می افتد که برخی سلول های نابالغ وجود داشته باشند ، اما برخی دیگر طبیعی هستند و می توانند همان طور که باید عمل کنند. این نوع سرطان خون کندتر از آنچه که اشکال حاد وخیم تر می شوند، بدتر شود.
گروه دوم ، با توجه به این که چه نوع سلولی درگیر است، به لوسمی لنفوسیتی و میلوئیدی تقسیم می شود.
لوسمی لنفوسیتیک (یا لنفوبلاستیک) شامل سلولهای مغز استخوان می شود که به لنفوسیت ها تبدیل می شوند، که نوعی گلبول سفید خون می باشد. لوسمی میلوئیدی شامل سلولهای مغز استخوانی است که گلبولهای قرمز ، پلاکت ها و انواع دیگر گلبول های سفید را ایجاد می کنند.
6 عامل ایجاد کننده سرطان خون را بشناسید
- دقیقا عوامل ایجاد کننده معلوم نیستند اما موارد خاصی میتوانند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهند مثل :
- سیگار کشیدن
- در معرض اشعه یا مواد شیمیایی خاصی قرار گرفتن
- پرتونگاری یا شیمی درمانی برای معالجه سرطان
- سابقه خانوادگی سرطان خون
- یک اختلال ژنتیکی مانند سندرم داون
- قرار گرفتن در معرض بنزن (در صنایع شیمیایی و در دود سیگار و بنزین هم یافت می شود )
اگر دچار سرطان خون شدیم چه نشانه هایی خواهیم داشت
- ضعف و خستگی ( به علت کم خونی )
- کبودی یا خونریزی ( به علت کاهش پلاکت )
- تب یا لرز
- انواع عفونت (به علت گلبول های سفید)
- درد در استخوان یا مفاصل ( ناشی از اتساع و توسعه مغز استخوان )
- سردرد
- لیز تومور ( به علت به هم ریختن تعادل آب و الکترولیت و افزایش اسید اوریک ، پتاسیم و فسفات در خون)
- کاهش وزن و عرق خیس کننده به ویژه در شب
- تنگی نفس ( به علت کاهش خون رسانی مویرگی به ریه ها )
- تورم غدد لنفاوی
- درد (به علت بزرگی اندام هایی مانند طحال یا کبد)
- رشد بیش از حد بافت لثه ها (هایپرپلازی لثه ها )
- التهاب مخاط که باعث اسهال و مشکل در تغذیه سالم میشود ( میتواند به علت شیمی درمانی یا تجویز طولانی مدت آنتی بیوتیک باشد )
- استفراغ
5 تا از مهم ترین روشهای تشخیص سرطان خون
1 – معاینه فیزیکی : برای بررسی تورم غدد لنفی ؛ طحال و کبد انجام میشود
2 – آزمایش خون (CBC) : یک شمارش کامل گلبولهای سفید خون ، گلبول های قرمز خون و پلاکت ها انجام میشود . لوسمی سبب افزایش بیش از حد تعداد گلبولهای سفید می گردد . هم چنین میتواند باعث کاهش تعداد پلاکت ها و کاهش هموگلوبین موجود در گلبولهای قرمز خون شود.
3 – آزمایش سایتوژنیک برای بررسی DNA و کروموزوم ها : آزمایشگاه ، کروموزوهایی که از نمونه هایی که از خون ، غدد لنفی و مغز استخوان به دست آمده را بررسی میکند تا بررسی کند که آیا کروموزوم های غیرطبیعی یافت میشوند یا خیر
4 – عکس برداری با اشعه X برای بررسی تورم غدد لنفاوی
5 – بیوپسی مغز استخوان برای بررسی وجود سلول های سرطانی : به منظور بررسی سلولهای سرطانی
پزشک نمونه برداری بافتی می کند . بیوپسی یا همان تکه برداری تنها راه مطئن برای دانستن این مطلب است که آیا سلولهای لوسمی در مغز استخوان شخص وجود دارد یا خیر ؟ قبل از نمونه برداری برای اینکه شخص درد کمتری در ناحیه ای که نمونه برداری خواهد شد احساس کند ، از بی حسی موضعی استفاده می شود . پزشک ، مقداری از مغز استخوان را از قسمت استخوان لگن خاصره شخص یا یک استخوان بزرگ دیگری بر میدارد . یک متخصص آسیب شناسی با استفاده از میکروسکوپ ، این بافت را از نظر وجود سلولهای سرطانی مورد بررسی قرار می دهد.
(آزمایش بیوپسی مغز استخوان )
سرطان خون چگونه درمان میشود و به چیزهایی بستگی دارد ؟
- گزینه های زیادی مثل تحت نظر بودن ، شیمی درمانی ، پرتو درمانی و پیوند سلول های بنیادی دارند ولی درمانشان بستگی به:
- نوع لوسمی ( حاد یا مزمن )
- سن
- آیا سلولهای لوسمی در مغز استخوان یافت شده اند یا نه ؟
فرد مبتلا به سرطان خون چه آموزش های خود مراقبتی نیازمند است
در هنگام مراجعه به دندانپزشکی حتما از قبل بیماری خود را با دندانپزشک مطرح کند تا سبب خونریزی و مشکلات دیگر نشود
از انجام هرگونه کار خطرناک که احتمال آسیب به بدن و خونریزی شود خودداری کند
اگر درد در دهان یا هرگونه عفونتی در دهان بعد از بررسی مشاهده کرد سریعا اطلاع دهد تا اقدامات مراقبتی هر چه سریعتر انجام شود
رژیم خود را رعایت کند و از پروتئین ها و مواد مغذی استفاده کند و از موادی که هرگونه آلودگی دارند اجتناب کند و از مصرف چربی های اشباع و ترانس خودداری کند
بیمار تحرک داشته باشد و سعی کند هنگام خواب پوزیشن خواب خود را عوض کند تا دچار زخم بستر نشود
اگر تب داشت از روش های کاهش دما استفاده کند مانند پاشویه و کم کردن پوشش و مصرف قرص استامینوفن
فقط از مسواک های نرم برای مراقبت از دهان استفاده کند
لب ها با نرم کننده های محلول در آب هر 2 ساعت چرب شود
فقط از ریش تراش های برقی استفاده کند
اگر علائم اسهال یا ریفلاکس معده را دارد از نوشیدنی های غیرکافئین دار استفاده کند
از سرفه شدید و فین کردن محکم اجتناب کند
در صورت امکان از نرده ی کنار تخت استفاده شود
در هنگام راه رفتن و حرکت مراقب افتادن خود باشد و اگر دچار ضعف در حرکت است از عصا و یا واکر استفاده کند
اگر در تعویض لباس و کارهای روزمره مانند دستشویی رفتن ، حمام رفتن و … مشکل دارد از شخص دیگری کمک بگیرد
به اندازه ی کافی آب مصرف کند که دهیدراته نشود و هم چنین آب به کاهش عوارض شیمی درمانی مانند یبوست و خستگی کمک میکند
