سیروزکبدی را بهتر بشناسیم! (عوامل،علائم،درمان)
سیروز کبدی چیست؟
سییروز کبدی به انگلیسی (liver cirrhosis) نامیده می شودو به مراحل آخربیماری کبدی اشاره دارد.در صورت ابتلا به سیروز بافت سالم کبد با بافت اسکار جایگزین می شود وکبد برای همیشه آسیب می بیند.بافت اسکار جریان خون درون کبد را مسدود می کند و توانایی کبد در تجزیه مواد مغذی هورمون ها دارو ها و سموم را کند می کند.همچنین تولید پروتئین ها و سایر مواد قابل ساخت توسط کبد را کاهش می دهد. بنابراین در وضعیت پیشرفته سیروز کبدی عملکرد کبد به طور کامل مختل و فرد با احتمال مرگ روبرو می شود.
علائم سیروز کبدی:
به طور کلی شاید فرد مبتلا به این بیماری علائم ونشانه های زیادی را در خود حس نکند اما گاهی در مراحل پیشرفته تر فرد می تواند علامت های سیروز کبدی را احساس کند. این علائم شامل موا رد زیر هستند:
. حالت تهوع
. خستگی شدید
. مشاهده ورم در پاها و شکم
. کاهش وزن
. افزایش رگ های خونی روی پوست
. از دست دادن نیروی جنسی و بزرگ شدن سینه در مردان
. خارش پوست
. گیجی
. قرمزی کف دست
. زرد شدن رنگ پوست و چشم
علل ابتلا به سیروز کبدی :
موا رد زیر جزو لیست علل سیروز کبدی هستند . ولی در ادامه مهمترین آن ها را آورده ایم :
. مصرف بیش از اندازه الکل
. هپاتیت ویروسی
. وجود مس در کبد
. اضافه وزن شدید
. چربی انباشته شده در بیمار غیر الکی
. بیماری ذخیره گلیکوژن
. تجمع آهن در بدن
. سیستم ایمنی ضعیف بدن
. عفونت هایی مثل برو سلوز
. وجود مشکلات مجاری صفراوی
دلایل دیگر ایجاد کننده سیروز کبدی :
- هپاتیت B می تواند باعث التهاب و آسیب کبدی شود که این مسئله ممکن است منجر به سیروز شود .
- هپاتیت D نیز می تواند باعث سیروز کبدی شود .این بیماری اغلب در افرادی که قبلا به هپاتیت B مبتلا شده اند دیده می شود .
- هپاتیت خود ایمنی باعث التهاب می شودکه در نهایت ممکن است منجر به سیروز شود.
- آسیب به مجاری صفراوی که عملکرد تخلیه صفرا را به عهده دا رند. یکی دیگر از دلایل سیروز کبدی است .یکی از نمونه های این بیماری کلانژیت صفراوی اولیه است.
- اختلالاتی که توانایی بدن در مدیریت آهن و مس را تحت تاثیر قرار می دهند نیز عامل سیروز هستند . دو نمونه از این بیماری ها عبارت اند از : هموکروماتوز و بیماری ویلسون
- دا رو ها از جمله دا رو های تجویز شده توسط پزشک و دا رو های بدون نسخه مانند استامینیوفن و برخی آنتی بیوتیک ها و برخی دا رو ها ضد افسردگی می توانند منجر به سیروز شوند .
عوارض سیروز کبدی :
- فشار خو بالا
بیماری سیروز باعث تغییر در جریان خون کبد و فشار خون بالا می شود. یعنی با کاهش جریان خون فشار در رگ های این بخش افزایش می یابد .
2.تورم شکم و پا
همان طور که در موا رد قبلی اشاره کردیم .در صورت ابتلا به سیروز کبدی فشار در سیاه رگ ها بالا می رود و در نتیجه پاها و شکم متورم می شوند . البته ناتوانی کبد در ساخت پروتئین های خون نیز علت دیگر ورم کردن شکم و پا است .
3.خونریزی :
فشار خون ایجاد شده می تواند باعث افزایش فشار در رگ های خونی کوچک تر هم شود . بنابراین این فشار گسترش وا ریس مری و معده را در پی دا رد و نهایتا خونریزی های شدیدی را به وجود می آورد.
4.سوء تغذیه
یکی دیگر از عوارض سیروز کبدی کاهش وزن و سوء تغذیه شدید است. زیرا این بیماری پردازش موادی که برای شما مغذی هستند را دچار مشکل می کند و در نتیجه مواد لازم به بدن نمی رسند.
5.یرقان
کبد نرمال و سالم باید بتواند بیلی رو بین را از خون پاک کند تا شما به زردی پوست یا یرقان دچار نشوید. اما در فرد مبتلا به سیروز این اتفاق نمی افتد و تیرگی رنگ ادرا ر و زرد شدن پوست اتفاق می افتد.
6.بزرگ شدن طحال
در اثر افزایش فشار خون بیمار دچار تورم طحال می شود و پلاکت ها و گلبول های سفید خون نیز زیاد می شوند . همه ی این ها از نشانه های سیروز هم هستند که در صورت اقدام دیر هنگام شدیدتر می شوند .
7.انسفالوپاتی کبدی
حتما می دانید که پاکسازی سموم از خون جریی از وظایف کبد است اما در بدن فرد مبتلا به سیروز این سموم از بین نمی روند و در مغز انباشته می شوند . به مرور زمان فرد دچار گیجی یا عدم تمرکز می شود . در مراحل پیشرفته تر می گوییم انسفالو پوتی کبدی رخ داده است که عوارض خطر ناک تری مثل به کما رفتن را در پی دارد
8.بیماری استخوانی
در برخی از افراد مبتلا دیده میشود که بعد از مدتی دچار ضعف استخوانی شدید می شوند. در نتیجه قدرت خود را از دست داده و احتمال شکستگی استخوان در آنها بالا می رود.
9.عفونت
از دیگر عوارض بیماری سیروز کبدی می توان به عفونت های شدید اشاره کرد معمولا مبتلایان نمی توانند در برابر عفونت های باکتریایی مقاومت کنند و نهایتا این عفونت بدن آن ها را با خطرات جدی رو به رو می سازد.
10.سرطان کبد
در اثر تحقیقات به این نتیجه رسیده اند که بیماران مبتلا به سیروز کبدی نسبت به دیگر افراد جامعه بیشتر دچار سرطان کبد می شوند.
درمان سیروز کبدی:
با توجه به نکات گفته شده گاهی بیماری سیروز کبدی بدون هیچ علائمی در بدن فرد وجود دارد.بنابراین توصیه می شود که در چکاپ سالیانه خود برسی کبد را هم قرار بدهید تا در صورت وجود مشکل به موقع برای درمان آن اقدام کنید . به علاوه در صورت مشاهده هر گونه نشانه بهتر است به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید . پزشک باید اول دلیل ابتلا به بیماری را پیدا کند و با توجه به آن شیوه درمانی مناسبی را انتخاب نمایید:
1.درمان اعتیاد به الکل
مصرف الکل یکی از دلایل اصلی ابتلا به این بیماری است.پس حتما باید این موضوع را با پزشک خود مطرح کنید تا راهکار های خوبی را پیش روی شما قرار دهد. اصلا جای نگرانی نیست پزشکان برنامه های مناسبی برای ترک آن دارند و با پایبندی به آنها قادر به ترک الکل هستید .
2.کاهش وزن
تناسب اندام و رسیدن به وزن مناسب یکی از راه های درمان سیروز کبدی و حنتی بسیاری از بیماری های دیگر است.معمولا افراد چاقی که الکل مصرف نمی کنند را جزو بیماران دارای کبد چرب غیر الکلی به حساب می آوریم . در نتیجه شما با داشتن رژیم مناسب و ورزش مداوم برای کاهش وزن و تنظیم قند خون می توانید از گسترش این بیماری جلوگیری کنید .
3.کنترل هپاتیت
در بین انواع هپاتیت مدل B و C می توانند جزو علل ابتلا به این بیماری باشند. بنا براین متخصصان جهت پیشگیری و درمان سیروز کبدی استفاده از دا رو های زد ویروس واینترفرون را پیشنهاد می دهند. این دارو ها به ویروس ها حمله کرده و همچنین به قوی تر شدن سیستم ایمنی بدن کمک می کنند .
4.درمان هپاتیت خود ایمنی و سیروز صفراوی
دستگاه ایمنی بدن سیستم پیچیده ای دارد و باید مراقب عملکرد آن بود .دقیقا در این دو بیماری دستگاه ایمنی به کبد حمله کرده و به آن آسیب می رساند . در نتیجه موجب به وجود آمدن سیروز کبدی می شود. معمولا جهت مقابله با هپاتیت خود ایمنی دارو های استروئیدی تجویز میشوند.برای جلوگیری از سیروز صفراوی هم دارو هایی مثل اورسودیول کاربد دارند .
5.دارو های مکمل جانبی
در ابتدا مطلب علائم و عوارضی م خارش خستگی گیجی و… را هم ذکر کردیم . پزشکان برای این موارد هم دارو های مناسبی دارند و با تجویز برخی از آنها به شما در کاهش عوارض کمک می کنند. مثلا برای سوء تغذیه و افزایش مقاومت استخوان ها مکمل های خوبی وجود دارند و بدن را قوی میکنند.
پیشگیری از سیروز کبدی:
کبد یکی از مهمترین عضو ها ی بدن است و وظایف اساسی را بر عهده دارد.پس برای سالم نگه داشتن آن و پیشگیری از سیروز کبدی به سبک زندگی خودتان توجه کنید .
. رژیم غذایی سالم: این بیماری خیلی راحت مواد مغذی بدن شما را کاهش می دهد و به تدریج ضعیف می شوید .بنابراین برای شکست دادن آن باید بدن قوی داشته باشید و به طور مداوم از منابعی مثل سبزیجات ماهی ها و پروتئین ها ی بدون چربی استفاده کنید .
. ورزش: با توجه به افزایش وزن و انباشته شدن چربی ها یکی از دلایل اصلی این بیماری هستند پس جهت پیشگیری از سیروز کبدی حتما ورزش کنید.
.واکسن: بیماری هایی مثل هپاتیت و آنفولانزا باعث عفونت می شوند و سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کنند . در نتیجه باید مراقب باشید تا به آنها مبتلا نشوید و در صورت نیاز حتی واکسن بزنید.
درمان خانگی سیروزکبدی
اگر مبتلا به سیروز هستید می توانید با استفاده از روش های زیر آسیب به کبد خود را کاهش دهید :
- الکل مصرف نکنید.چه سیروز ناشی از مصرف مزمن الکل و چه ناشی از بیماری های دیگر باشد از مصرف الکل خود داری کنید . نوشیدن الکل ممکن است باعث آسیب بیشتر به کبد شود.
- 2. رژیم کم نمک داشته باشید . نمک بیش از حد می تواند باعث شود که بدنتان مایعات را نگه دارد و تورم شکم و پاها بدتر شوند . به جای نمک از گیاهان دارویی برای چاشنی غذا استفاده کنید.
- 3. رژیم غذایی سالم داشته باشید .افردا مبتلا به سیروز ممکن است سوء تغذیه را تجربه کنند .با یک رژیم غذایی گیاهی سالم که شامل انواع میوه ها و سبزیجات است .از این مسئله پیشگیر کنید . پروتئین بدون چربی مانند حبوبات مرغ یا ماهی را انتخاب کنید و از مصرف غذا های دریایی خام خود داری کنید . از سوی دیگر در ارتباط با موضوع خرما و سیروز کبدی لازم است بدانید مصرف خرما به تنظیم و کاهش مقادیر فیبروز کبدی کمک می کند .بنابراین ممکن است برای بیماری هایی مانند سیروز مفید باشد .
4.از ابتلا به عفونت جلوگیری کنید .سیروز مبارزه با عفونت ها را برای شما دشوا رتر میکند .با اجتناب از تماس با افراد بیمار و شستن مرتب دستان خود از خود محافظت کنید .همچنین واکسن هپاتیتA و B و آنفولانزا و ذات الریه را بزنید .
5.با دقت از دارو های بدون نسخه استفاده کنید .سیروز فرایند تجزیه دارو ها را برای کبد شما دشوارتر می کند.به همین دلیل قبل از مصرف هر نوع دارو از جمله دارو های بدون نسخه با پزشک مشورت کنید .از مصرف دارو هایی مانند آسپرین و ایبوپروفن خودداری کنید .اگر کبد شما آسیب دیده باشد ممکن است پزشک توصیه کند از مصرف استامینوفن خودداری کنید یا برای تسکین درد آن را در دوز های کم مصرف کنید.
چگونگی تشخیص سیروز کبدی
از آنجایی که در اوایل این بیماری به ندرت علائمی مشاهده می شوند.سیروز کبدی معمولا در شرایطی تشخیص داده می شود که فرد برای بیماری دیگری تحت ارزیابی است.اگر علائم زیر را مشاهده می کنید لازم است به پزشک مراجعه کنید :
.تب همراه با لرز
.تنگی نفس
.بالا آوردن خون
.تیره یل قیر مانند شدن مدفوع
. دوره های خواب آلودگی یا گیجی
پزشک ابتدا معاینه کلی را انجام می دهد و اطراف ناحیه کبد را برسی می کند تا متوجه شود آیا کبد بزرگ شده است یا نه. همچنین او ممکن است در هنگام پرسش و پاسخ در مورد سیروز کبدی .در مورد سلبقه پزشکی و سبک پزشکی هم سئوال کند.آزمایشات زیر نیز ممکن است انجام شوند :
. آزمایش خون : این آزمایش میزان عملکرد کبد را اندازه گیری می کند.اگر سطح آلانین ترانس آمیناز و آسپارتات ترانس آمیناز در نمونه شما زیاد باشد ممکن است به هپاتیت مبتلا باشید.
. آزمایشات تصویر برداری : با استفاده از سونو گرافی سی تی اسکن یا ام آر آی می توان بزرگ شدن کبد و هر گونه زخم یا گره را تشخیص داد.
. نمونه برداری : در این روش نمونه کوچکی از سلول های کبدی برداشته شده و با میکروسکوپبرسیمی شود.نمونه برداری می تواند سیروز و علت آن را تایید کند.
. آندوسکوپی : پزشک یک لوله باریک و بلند را با یک دوربین که قابلیت فیلم برداری دارد از طریق مری وا رد بدن می کند و داخل معده می برد .در این روش پزشک به دنبال رگ های خونی متورم است که وا ریس نامیده می شود. این مسئله می تواند نشانه سیروز کبدی باشد.